آموزش پیانو: ژوئیهٔ 2009

۱۳۸۸ مرداد ۳, شنبه

یافتن یک استاد پیانوی خوب نیاز به جستجو دارد، استادی که با شما یا فرزندتان درست کار کند، عامل بسیار مهمی برای ورود شما به عرصه نوازندگی پیانو و دنیای موسیقی محسوب می شود. از آنجایی که توانایی درست نواختن پیانو می تواند برای همه عمر شما سودمند باشد، بنابراین مهم است که از جلسات تدریس پیانو تا حد امکان استفاده ممکن را ببرید. در نظر داشتن موارد زیر برای انتخاب یک استاد پیانوی برجسته می تواند برای شما مفید باشد. روش آموزش دو روش رایج آموزش پیانو، متد سوزوکی (Suzuki) و متد سنتی (Traditional) هستند. در روش سوزوکی هنرجو با شنیدن چندین باره آهنگ های آسان و پیش پا افتاده، نواختن آنها را می آموزند. در متد سنتی تدریس پیانو، هنرجویان در ابتدا مقدمات تئوری، کلیدهای آسان را می آموزد و احتمالا با نت های گرد و سفید کار خود را آغاز می کنند و در مرحله بعد به نتهای سیاه، چنگ و ... که پیشرفته تر هستند، می رسد. او ابتدا تمرینها را با دست راست و چپ جداگانه اجرا می کند و پس از کسب مهارتهای لازم اجرای دو دستی را شروع می کند. کتاب های بسیاری برای آموزش روش سنتی وجود دارد که در آنها آهنگ های بسیار ساده ای تعبیه شده است. آهنگ های ابتدایی تنها از چند نت استفاده می کنند و به تدریج در آهنگ های پیشرفته تر از کلیه نت های پیانو استفاده می شود. هر دو متد مزایای خاص خود را دارا هستند اگر مطمئن نیستید، در ارتباط با هر دو روش با استادتان و شاگردانی که قبلا این متدها را تجربه کرده اند، صحبت کنید؛ پس از آن هر روشی را که مناسب تر یافتید، برگزینید. امروزه در کشور ما در بیشتر آموزشگاهها تکیه بر همین روش جا افتاده تر است. مکان آموزش راحتی و آسایش شما هنگام تعلیم ساز، نقش بسیار مهمی را در آموزش دراز مدت برعهده دارد. پیش از شروع آموزش از استادتان سئوال کنید که آیا او برای آموزش به منزل شما می آید یا شما باید به محل دیگری بروید؟ اگر برای شما مقدور است سعی کنید، استادی را برگزینید که یا به منزلتان بیاید یا محل تشکیل کلاس، چه منزل و چه آموزشگاه موسیقی، به محل سکونت، مدرسه یا محل کارتان نزدیک باشد. در مقابل این عقیده، بسیاری از افراد آموزشگاه موسیقی را به منزل ترجیح می دهند چرا که در این حالت هنرجو ممکن است موضوع را جدی تر بگیرد. این انتخاب کاملا بستگی به سلیقه شخصی شما دارد. مدت زمان کلاس در اغلب موارد جلسات آموزش پیانو بین 30 تا 45 دقیقه است. بیشتر از این زمان، خصوصا برای کودکان بیش از اندازه طولانی خواهد بود. بهتر است والدین زمان کلاس به انضمام وقتی که صرف ایاب و ذهاب می گردد را با طاقت و حوصله کودکشان بسنجند. با دانستن این نکته که استاد مورد نظر شما چه ساعت هایی در دسترس است، سعی کنید برنامه تان را با او طوری تنظیم کنید که حتما هر هفته کلاس داشته باشید. میزان تجربه استادبدون تردید میزان تجربه هر استاد پیانو در امر تدریس، نکته مهمی در نحوه آموزش او خواهد بود. هر چه سابقه تدریس یک استاد بیشتر باشد، تعهد و مسئولیت پذیری اش بیشتر خواهد شد. به علاوه توانایی مربی در نواختن موسیقی در انتهای جلسات کلاس تاثیر بسیار زیادی در افزایش علاقمندی هنرجو به موسیقی خواهد داشت. رسیتال نظر استاد را در مورد برگزاری رسیتال جویا شوید. برخی از اساتید سالیانه رسیتال برگزار می کنند و برخی دیگر تمایلی به این کار ندارند. اگر برایتان مهم است، بهتر است در ابتدا در این مورد با او صحبت کنید. تئوری موسیقی آموزش نزد برخی از اساتیدی که در مراکز آموزشی به فعالیت مشغولند، نیاز به شرکت در آزمون های تئوری موسیقی دارد که معمولا یک یا دو بار در سال برگزار می شوند. مجددا اگر این نکته برایتان اهمیت دارد، دقت کنید که استادتان به چنین مراکزی وابسته نباشد هر چند اگر واقعاً به دنبال فرا گیری موسیقی هستید بالا بردن دانش تئوری می تواند برای شما بسیار مفید باشد. کلاس های تابستانی برخی از اساتید پیانو معمولا فصل تابستان را به استراحت می پردازند، اگر چنین باشد قطعاتی را برای تمرین در این بازه زمانی در اختیار شاگردان قرار می دهند و حتی ممکن است کتاب هایی در سطوح مختلف را برای کار و تمرین پیشنهاد نمایند. هزینه کلاس به هزینه هر جلسه و سیاست استاد مورد نظرتان در مورد جلساتی که به دلایل متعدد احتمال لغو آنها وجود دارد، دقت کنید. شاید استاد شما جلساتی را که به علت بیماری نتوانید در آنها شرکت کنید، رایگان حساب کند و شاید هم نه! در نظر گرفتن این نکات پیش از ثبت نام کردن، امری بسیار مهم است. در نظر داشته باشید که لزوما یک استاد گران قیمت نمی تواند بهترین انتخاب برای شما باشد. مسابقات برخی از اساتید پیانو به شدت درگیر برگزاری جشنواره ها و مسابقات متعدد محلی، منطقه ای و کشوری هستند. این مسئله ممکن است برای شما جذاب باشد و یا برعکس به نظرتان آزار دهنده برسد. اگر هدف شما از فراگیری تنها نواختن پیانو برای سرگرمی باشد، ممکن است فشار و هیجانات ناشی از شرکت در چنین مسابقاتی به نظرتان کاذب و غیر ضروری برسد. برعکس اگر تصمیم دارید آموزش پیانو را به طور جدی دنبال کنید، عرصه های رقابتی به شدت برایتان سودمند خواهند بود. فلسفه آموزش آموزش پیانو در حقیقت از بسیاری لحاظ شبیه به یک سرمایه گذاری داراز مدت است چرا که قبل از هر چیز هزینه هنگفتی صرف خرید یا احیاناً اجاره ساز می شود. به علاوه سرمایه گذاری زمانی و هزینه مربوط به آموزش نیز ضروری است. دقت کنید که استاد مورد نظر انتظار دارد شاگردانش چند ساعت در روز را به تمرین بپردازند و مطمئن شوید که با برنامه روزانه شما سازگاری دارد. اگر انتظارات استاد، بیش از زمان و توانی است که شما در اختیار دارید، بدون شک تجربه موفقی نخواهید داشت و بهتر است فرد دیگری را برگزینید. مراجع زمانی که در جستجوی یک استاد ممتاز هستید با دوستان، همسایگان و یا کارکنان فروشگاههای موسیقی مشورت کنید. ممکن است یک شخص صاحب صلاحیت پیشنهادی کاملا مناسب برای شما داشته باشد و به سرعت شما را به مسیر مورد نظرتان هدایت نماید. پیانو سازی است که فرصت بسیار مناسبی را در اختیار افرادیکه درصدد شکوفایی استعدادهای موسیقیایی خود هستند، قرار می دهد. یک استاد پیانو ماهر برای پررورش عشق و علاقه شاگردان به این نوع موسیقی کاملا حیاتی است.

تمرینات پیانو 2

برخی از نوازندگانی که به آرامی تمرین مینمایند دارای حساسیت بسیار بالایی بر روی کیفیت صدا دارا میباشند. برخلاف آنانی که سریع تمرین میکنند و شما هم اصلا دوست ندارید به آنها گوش دهید! اما نکته دیگر بنظر من گسترش دانش در زمینی تئوری و آنالیز موسیقی باید از همان ابتدا صورت بگیرد و این کار موجب میشود تا زمان بسیاری را که باید با پیانو سرو کله بزنید به حداقل برسد، شاید این نظر مخالفان بسیاری نیز داشته باشد. در این جا نقل قولی از John Browning بیان میدارم: "هنرجویان همیشه فکر میکنند که استادشان در هنگام یاددادن ساز به آنان از فرمول محرمانه ای استفاده میکنند. در هر حال اگر این چنین است من بشخصه هرگز استفاده نکرده ام! بلکه به سادگی بارها و بارها قطعه را اجرا میکنم تا زمانی که آنرا از طریق قلبم احساس کنم." همچنین شما باید رپرتوار خود را وسعت ببخشید. بسیاری از نوازندگان حرفه ای مجبورند رپرتوارهای بسیاری را در انگشتانشان آماده نگه دارند. این رپرتوار میتواند شامل بیست کنسرتو و یا بیشتر باشد بسیاری از 32 سونات بتهوون و یا 48 پرلود و یا فوگ باخ باشد و یا قطعات دیگر که جزو رپرتوارهای استاندارد باشد؛ سونات های موزار، شوبرت و بسیاری از آثار شوپن، شومان،برامس، لیست و بسیاری از آثار دبوسی، راول و غیره... همچنین اضافه کردن آثار قرن بیستم از قطعات آهنگسازانی چون: Messiaen، Bartok، Stravinsky، Ligeti، Berio، Berg Shoenberg اما واقعا چه رازی در اجراهای آنان وجود دارد که این قطعات که هر یک زبان خاص خود را دارا میباشد به این زیبایی اجرا مینمایند؟! بله، در قطعات معاصر گاهی خود آهنگساز نیز وجود دارد و میتواند به آنها کمک کند که واقعا راهنمای خوبی برای نوازنده است اما اجرای سایر قطعات از دوره های دیگر چه ؟ تمامی تمرینات ذکر شده در بالا نمیتواند نقطعه ای باشد برای رسیدن به این کیفیت. هیچ وقت تمرینات زیاد در زمینه گام و آرپژ نمیتواند شما را به این نقطه برساند، نکته ای که این نوازندگان به آن توجه میکنند، جستجو برای کشف رنگ و کیفیت صدا میباشد. تمرین و آزمایش در زمینه chord balancing و pedalling برای پیدا کردن بسیاری از رنگ هایی که امکان یافتنشان وجود دارد. در chord balancing انگشتان باید یاد بگیرند تا حداقل دو تن و حتی سه و یا چهار تن (tone) مختلف را بوسیله یک دست بنوازند (ملودی و همراهی). یکی از قطعات سخت برای بسیاری از پیانیست ها اجرای آکوردهای (opening chord) کنسرتو شماره 4 بتهوون میباشد وقتیکه که هشت نت باید بصورت کاملا متعادل و بالانس نواخته شود، زمانیکه فرصتی برای لمس کلید ها و ایجاد ثبات و فشار مورد نظر وجود ندارد (هر نوازنده ای با رنگ صدای مختلفی آنرا به اجرا در می آورد که میتواند به تصور و ذهنیت وی از صدای مورد نظر باشد). این تمرینات ذهنی و بالانس صدای انگشتان و یافتن رنگ های مختلف تنها برای پیانیست ها نیست، بلکه برای بسیاری از ساز ها نیز حاکم است. جدا از انجام این تمرینات آشنایی با دوره های موسیقی مانند باروک - رنسانس - کلاسیک و غیره آشنایی با خود آهنگساز و شیوه آهنگسازی وی، استیل های مختلف نوازندگی در دوره های موسیقی، مطالعه در زمینه نقاشی و شعر و ادبیات و مکتبهای موجود آن که بدون هیچ تردیدی بر موسیقی نیز تاثیر گذاشته است، باعث میشود تا اجرای مطلوبی را از قطعه مورد نظر بدست آورید. در نهایت در فراسوی تمامی این تمرینات مقدماتی مهمترین چیزی که یک نوازنده بدنبال آن است شناخت روح و معنای قطعه است. نکته آخر اینکه نظر شخصی من این است که روزانه چهار ساعت تمرین برای رسیدن به تکنیکی مناسب کافی میباشد، هر چند در نهایت این شما هستید که باید قابلیت و توانایی خود را مورد آزمایش قرار دهید و با توجه به ظرفیت خود تمرینات خود را برنامه ریزی نمایید.

تمرینات یک پیانیست

بسیاری از پیانیست ها یک ساعت و یا بیشتر بر روی تمرینات تکنیکی وقت صرف مینمایند، برخی از این تمرینات میتواند مانند تمرینات Hanon (تمرین برای 5 انگشت که الگوهای متفاوتی را اجرا مینماید) یا Dohnanji و Cortot که برای تفکیک انگشتان بکار میرود (من فکر میکنم این دو تمرین آخری واقعا خطرناک میباشند و ممکن است موجبات صدمات جدی بر انگشتان و عضلات وارد نماید و باید وقتی تمرین شود که شخص واقعا تجربه و دقت کافی را داشته باشد) -همچنین گامها- فرمهای بسیاری برای گام نوازی وجود دارد. علاوه بر 35 گام اصلی (ماژور و دو فرم از مینور) بعلاوه گام کروماتیک که میتوان آنرا بوسیله دو دست و یا یک دست اجرا نمود. نواختن گامهای یکسان در اکتاوهای بالا و یا پایین تر - فواصل سوم و ششم (یا دیگر فواصل) و یا استکاتو نوازی و لگاتو و یا مخلوطی از این دو همراه با استفاده از دینامیک های مختلف. همچنین تمرینات مشابهی نیز در مورد آرپژ ها وجود دارد که معمولا شامل ماژور و مینور - کاسته و نیز اجرای قطعاتی که دارای جملات تکنیکی میباشد. بسیاری از پیانیست ها برای طراحی یک دوره فشرده تمرینی که آنها را قادر بسازد تا تکنیکهای مختلفی را هر روز تمرین نمایند بدون اینکه وقت بیش از یک ساعت برای تکنیک اختصاص دهند برنامه ریزی میکنند. در اینجا باید از کتابی به نام Pianoforte Technique on an Hour a Day از Geoffrey Tankard نام برد که با توجه به پیشنهادات و شیوه های تمرینی ارائه شده، پیانیست ها میتوانند با تمرکز بیشتری تمرینات خود را در باره زمانی کوتاه انجام دهند. تمرینات تکنیکی از این نوع برای پیانیست ها واقعا لازم است آنهم در دوره ای که نوازندگان حرفه ای بسیاری وجود دارند، داشتن تکنیک بالا یک مزیت محسوب میشود. شاید تشبیه یک نوازنده به ورزشکار و تمریناتی که باید برای حرفه ای شدن انجام دهد زیاد عجیب نباشد اما این تمرینات تنها صرف بالا بردن تکنیک نیست، بلکه توجه به عناصر اصلی موسیقی چون موزیکالیته نیز هدف اصلی یک نوازنده باید باشد. برخی از پیانیست ها هنگامی که بر روی صحنه میروند احساس میکنند که تمامی تمرینات تکنیکی لازم را برای بدست آوردن موزیکی مناسب انجام داده اند اما برخی دیگر نیازمندند تا هر روز تمرینات تکنیکی را انجام دهند مانند Shura Cherkassky که تمرینات گام و آرپژ را آنهم در تمامی سر کلید ها هر روز انجام میدهد در مقابل Barenboim که خودش بیان میدارد تمریناتی از این قبیل را تنها به مقدار زمانی کمی انجام میدهد. این مقدار از تمرین بنظر میرسد به توانایی های ذاتی و طبیعی نوازنده بر میگردد که شامل توانایی تمرینات بصورت ذهنی نیز میشود. یکی از تمرینات بسیار مهم برای یک نوازنده تمرینات ذهنی میباشد. این اختلاف عقیده در نوع تمرین بصورت فیزیکی و ذهنی در بسیاری از پیانیست ها وجود دارد. بسیاری از آنها نمیخواهند این واقعیت را قبول نمایند که بیش از میزان توانشان تمرینات فیزیکی انجام میدهند و این تمرینات جز اینکه وقت آنها را بگیزد ارزش خاصی ندارد. در طرف دیگر زمان بخاطر سپاری نت و قطعات بستگی زیادی به نوع تمرین شما دارد. برخی از نوازندگان ساعت به تمرین فیزیکی مشغول میشوند زیرا آنان به چیزی تکیه کرده اند که به حافظه عضلانی مشهور است. اما در طرف دیگر برخی از نوازندگان هستند که به سادگی به نت نگاه میکنند و با آنالیز آن در ذهن و بخاطر سپاری نکات مهم ظرف چند دقیقه آنرا اجرا مینمایند و دلیلی هم بر قوی تر بودن این دسته از نوازندگان بر دسته قبلی نیست بلکه آنها تنها با ذکاوتی بیشتر به تمرین میپردازند و بصورتی دیگر آنها تعادلی میان ذهن و عضلاتشان ایجاد میکنند!